ΤΟΥ ΣΑΒΒΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΟΥ

Αποκαλυπτική έρευνα για το μέλλον της ελληνικής ναυτιλίας
Οι ναυτομάνες και οι οικογένειες με πενιχρά εισοδήματα τροφοδοτούν
κάθε χρόνο τις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού και “επανδρώνουν” με
επάρκεια τα υπό ελληνική σημαία, αλλά και τα ελληνόκτητα πλοία. Ένας
στους δύο, δηλαδή οι μισοί από τους σπουδαστές που επιλέγουν να
ακολουθήσουν το ναυτικό επάγγελμα προέρχονται από οικογένειες που το
ετήσιο εισόδημα τους δεν υπερβαίνει τις 12.000 ευρώ. Το 25% των
σπουδαστών, δηλαδή ένας στους τέσσερις, η οικογένεια του έχει ετήσιο
εισόδημα από 12.000 ευρώ μέχρι και 25.000 ευρώ και μόνο ένας στους
τέσσερις διαθέτει οικογενειακό εισόδημα άνω των 25. 000 ευρώ. Το
σημαντικότερο είναι ότι τα παιδιά των ναυτικών πλέον δεν ακολουθούν το
επάγγελμα του πατέρα, δεδομένου ότι μόνο το 17% των σπουδαστών
συνεχίζουν το ίδια επαγγελματική επιλογή.
Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του καθηγητή
στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου
Αιγαίου κ. Θάνου Πάλλη και επιστημονικού υπεύθυνου της έρευνας
“ΕΠΙΛΕΓΩ ΝΑΥΤΙΛΙΑ
” εντοπίστηκαν εξαιρετικά κρίσιμα και σημαντικά
στοιχεία που είναι καθοριστικά για το μέλλον του ναυτικού
επαγγέλματος. Αναλυτικότερα, από το 2009, έτος που ξεκίνησε η
οικονομική κρίση και η υπογραφή και η υλοποίηση των Μνημονίων, πάνω
από 6.300 πρωτοετείς σπουδαστές των 10 ΑΕΝ της χώρας του
Ασπροπύργου,της Ηπείρου, των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, της Κύμης, της
Μακεδονίας, των Οινουσσών, της Σύρου, της Ύδραςκαι της Χίου
συμμετείχαν στην έρευνα και απάντησαν σε όλα τα ερωτηματολόγια που
τους τέθηκαν. Τα αποτέλεσμα της έρευνας στο ακαδημαϊκό έτος 2016-17,
όπως τα δημοσιοποίησε ο κ. Θανος Πάλλης έχουν ως εξής: Συνολικά 957
πρωτοετείς σπουδαστές έλαβαν εφέτος μέρος, με το ποσοστό των άρρενων
σπουδαστών να είναι συντριπτικό, 90,4%. Τα ευρήματα της έρευνας
χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, που περιλαμβάνουν αφενός τους σπουδαστές
των ΑΕΝ και αφετέρου τους φοιτητές των ΑΕΙ-ΤΕΙ. Με τα ποσοστά να
παραμένουν διαχρονικά σταθερά όσο αφορά στην καταγωγή των νέων που
επέλεξαν το ναυτικό επάγγελμα, το 55,5% κατάγεται απο πόλη με ναυτική
παράδοση, ενώ το 64,4% θεωρεί οτι η πόλη του διαθέτει θέσεις εργασίας
σχετικές με την ναυτιλία. Το 71,8% των νέων δεν διαθέτει καμία
επαγγελματική εμπειρία, ενώ μόνο οι μισοί από όσους έχουν
επαγγελματική εμπειρία, είτε μερική ή είτε ολική απασχόληση, έχουν
εργαστεί σε σχετικούς με τη ναυτιλία τομείς πριν ξεκινήσουν τις
σπουδές τους. Εννέα στους 10 εξακολουθούν να μην εργάζονται, όμως οι
τέσσερις στους 10 εκφράζουν την επιθυμία να εργαστούν κατά τη διάρκεια
των σπουδών τους.
Το πιο σημαντικό εύρημα της έρευνας είναι ότι οι σπουδαστές των ΑΕΝ
προέρχονται κυρίως από οικογενειακό περιβάλλον που δεν διαθέτει άμεση
σχέση με τη ναυτιλία. Μόνο στο 16,8% του δείγματος, οι γονείς έχουν
επαγγελματική συνάφεια με τη ναυτιλία. Την ίδια στιγμή όμως, είναι
ιδιαίτερα σημαντικό ότι το 94% των γονέων υποστηρίζει την επιλογή του
παιδιού τους να σταδιοδρομήσει στη ναυτιλία. Στο σημείο αυτό να
επισημάνουμε ότι παλαιότερα τα παιδιά των ναυτών, των πρακτικών
μηχανικών και των άλλων ειδικοτήτων που εργάζονταν ως κατώτερα
πληρώματα στα πλοία ωθούσαν τα παιδιά τους να γίνουν καπετάνιοι και
μηχανικοί. Τώρα, όμως, τα παιδιά των πλοιάρχων και των μηχανικών και
λόγω της οικονομικής ευμάρειας που εν μεταξύ απόκτησαν έστρεψαν τα
παιδιά τους σε κλάδους διαφορετικούς από τη θάλασσα. Ωστόσο, ένα μικρό
ποσοστό των παιδιών των αξιωματικών ναυτικών συνεχίζουν την
πανεπιστημιακή τους μόρφωση στους τομείς που έχουν σχέση με τη
ναυτιλία, αλλά με ειδικότητες που απασχολούνται στα γραφεία.
Ένα άλλο σημαντικό εύρημα είναι ότι όσο αφορά τις εισοδηματικές
κατηγορίες, το 44,6% των σπουδαστών, προέρχεται από οικογένειες με
ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο από 12.000 ευρω ενώ 25% από
οικογένειες με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μεγαλύτερο από 20.000
ευρώ. Οι σπουδαστές των ΑΕΝ, επίσης, εμφανίζονται ιδιαίτερα
συνειδητοποιημένοι ως προς την επαγγελματική τους επιλογή, και την
θετική διάθεση απέναντι στην ναυτιλία: για το 74,9% το συγκεκριμένο
πρόγραμμα σπουδών αποτελεί την πρώτη επιλογή. Εννέα στους 10 επιθυμεί
να ολοκληρώσει τις σπουδές του στην ΑΕΝ φοίτησης, ενώ το υπόλοιπο 10%
επιθυμεί να συνεχίσει τις σπουδές του σε άλλη ΑΕΝ.
Όπως επισημαίνει ο καθηγητής κ. Θάνος Πάλλης, για όγδοη συνεχή χρονιά,
η ερευνητική πρωτοβουλία «Επιλέγω Ναυτιλία» σε συνεργασία με την
εκπαιδευτική πρωτοβουλία Isalos.net, συνεχίζει να καταγράφει το
προφίλ, τα κινήτρα και τον επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων που
ζουν στην Ελλάδα και επιλέγουν να φοιτήσουν στα εκπαιδευτικά ιδρύματα
που προσφέρουν ναυτικές και ναυτιλιακές σπουδές. Εξάλλου, τονίζει ότι
από το 2009, και με την σχεδόν καθολική συμμετοχή των πρωτοετών
σπουδαστών των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) και των φοιτητών των
Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΑΕΙ), που προσφέρουν ναυτιλιακές
κατευθυνσεις στα προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών
τους, το «Επιλέγω Ναυτιλία» αποτελεί πλέον έρευνα-θεσμό για την
ναυτιλιακή κοινότητα.
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι τα ευρήματα, σύμφωνα με την παρουσίαση
του κ. Θ. Πάλλη, που αναφέρονται στις πηγές πληροφόρησης για τις ΑΕΝ.
Οι απόφοιτοι του τμήματος (76,3%), οι επαγγελματίες στην αγορά
εργασίας (72,4%), η προσωπική έρευνα με τη χρήση (68,6%) και χωρίς τη
χρήση (62,8%) internet αποτελούν βασικές πηγές πληροφόρησης πριν την
απόφαση για την επαγγελματική επιλογή. Οι προοπτικές επαγγελματικής
αποκατάστασης (97,7%), το προσωπικό ενδιαφέρον να αποκτήσουν γνώσεις
στη ναυτιλία (94,8%), η καλή φήμη της ΑΕΝ φοίτησης στην αγορά εργασίας
(91,4%), το ενδιαφέρον περιεχόμενο μαθημάτων (87,1%) και η συνέχιση
της ναυτιλιακής παράδοσης της χώρας μας (79,9%) είναι τα ελκυστικότερα
κίνητρα ολοκλήρωσης των σπουδών για τους σπουδαστές.
Λιγότερα ελκυστικά κίνητρα, αλλά με υψηλά ποσοστά είναι η ποιότητα του
εκπαιδευτικού δυναμικού (77,4%), η καλή φήμη της ΑΕΝ στους αποφοίτους/
φίλους (70,5%), η ποιότητα των υποδομών του τμήματος (65,3%), η πόλη
στην οποία βρίσκεται η ΑΕΝ (65,1%).
Εξάλλου, δημοφιλέστερη επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας
εξακολουθεί να παραμένει ο αξιωματικός της ποντοπόρου ναυτιλίας
(91,4%) και η σταδιοδρομία ως στέλεχος γραφείου σε ναυτιλιακή εταιρεία
(80,5%). Το 69,3% επιθυμεί να σταδιοδρομήσει ως αξιωματικός στην
ακτοπλοΐα ή στην κρουαζιέρα. Δευτερεύουσες επιλογές επαγγελματικής
σταδιοδρομίας (<50%) αποτελούν η ναυπηγική βιομηχανία, η ναυτιλία μικρών αποστάσεων, το λιμενικό σώμα, ο θαλάσσιος τουρισμός και η ευρύτερη δημόσια διοίκηση. Το 26% δεν έχει επιλέξει ακόμα το τομέα της ναυτιλίας που επιθυμεί να σταδιοδρομήσει. Ενδιαφέρουσα εξέλιξη εμφανίζει η επιλογή του κλάδου εξειδίκευσης αξιωματικού της ποντοπόρου ναυτιλίας: το 31,6% επιλέγουν τα δεξαμενόπλοια (με συνεχή πτωτική τάση από το 2013) και το 31,6% τα LNGs/ LPGs (με ανοδική πορεία το ίδιο διάστημα). Τέλος, οι νέοι που επιλέγουν να σταδιοδρομήσουν ως πλοίαρχοι και μηχανικοί του εμπορικού ναυτικού θεωρούν ότι γνωρίζουν από ικανοποιητικά ως σχετικά καλά την ελληνική ναυτιλία σε ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό. Το 57,3% δήλωσε πως είναι μέτρια ενημερωμένο όσον αφορά τα δρώμενα της ελληνικής ναυτιλίας με το 33,4% να δηλώνει ιδιαίτερα ενημερωμένο. Τέλος, περισσότεροι από έξι στους 10 ερωτώμενους φοιτητές των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που επιλέγουν να εγγραφούν σε προγράμματα ναυτιλιακών σπουδών απάντησαν ότι η πόλη καταγωγής τους σχετίζεται με τη ναυτιλιακή παράδοση και τη ναυτιλιακή βιομηχανία, ωστόσο το συγκεκριμένο ποσοστό παρουσιάζει κάμψη σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Σε ότι αφορά την επαγγελματική εμπειρία των ερωτώμενων, 64,5% των προπτυχιακών φοιτητών δεν διαθέτει καμία επαγγελματική προϋπηρεσία. Ωστόσο τα δύο τελευταία χρόνια, περίπου τρεις στους 10 δήλωσαν πως έχουν μερική απασχόληση.Στην περίπτωση των μεταπτυχιακών φοιτητών το 57,6% έχουν πλήρη απασχόληση παράλληλη με τις σπουδές τους. Απ’ όσους εργάζονται, περίπου τέσσερις στους 10, απασχολούνται σε εργασία σχετική με τη ναυτιλιακή βιομηχανία.